بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ

قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُ‌ونَ ﴿١

لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ ﴿٢

وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿٣

وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ ﴿٤

وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿٥

لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ ﴿٦

ترجمه ی آیات

به نام خداوند بخشنده مهربان

1- بگو ای کافران

2- نمی پرستم آنچه که شما می پرستید

3- ونه شما پرستنده هستید آنچه که من می پرستم

4- ونه من پرستنده ام آنچه راکه شما پرستیدید

5- ونه شما پرستنده هستید آنچه راکه من می پرستم

6- برای شما ست دین شما برای من است دین من

معانی کلمه ها

قُلْ : بگو

يَا : ای

أَيُّهَاالْكَافِرُ‌ونَ : گروه کافران

لَا : نه

أَعْبُدُ : می پرستم   

مَا : آنچه که

تَعْبُدُونَ : می پرستید

أَنْتُمْ : شما 

عَابِدُونَ : پرستندگان

مَا أَعْبُدُ : آنچه که می پرستم

لَا أَنَا : نه من

عَابِدٌ : عبادت کننده  

عَبَدْتُمْ : عبادت می کنید

لَكُمْ : برای شما

دِينُكُمْ :  دین شما

َلِيَ: برای من  

دِينِ : دین من

شرح کلمه ها

 

قُلْ : فعل امر حاضر ، ریشه اش از قال یعنی گفت

يَا ، حرف ندا  

أَيُّهَا الْكَافِرُ‌ونَ :منادا ،چون الکافرون قوم معروف و معینی هستند در این صورت  الف ولام در الکافرون ،  الف ولام عهد است.

لَا أَعْبُدُ : فعل نفی متکلم وحده ، حضور لا در اول أَعْبُدُ  نشان دهنده  نفی آینده است. 

مَا : موصول

تَعْبُدُونَ :  فعل مضارع(جمع مذکر مخاطب ) ،  مفعولش ضمیری است که به موصول برمی گردد.

وَ : عطف

لَاأَنْتُمْ عَابِدُونَ: جمله ی اسمیه است.

أَنْتُمْ  : ضمیر منفصلی است که حالت رفعی دارد. (جمع مذکر مخاطب )

عَابِدُونَ : اسم فاعل (جمع مذکر )

مَا : موصول

أَعْبُدُ : فعل مضارع  متکلم وحده

وَ : عطف

لَا أَنَا عَابِدٌ : جمله ی اسمیه است.

أَنَا : ضمیر منفصلی است که حالت رفعی دارد. (متکلم وحده )

عَابِدٌ : اسم فاعل (مفرد مذکر )

مَا : موصول

عَبَدْتُمْ : فعل ماضی (جمع مذکر مخاطب )

لَكُمْ : كُمْ ضمیر(جمع مذکر مخاطب ) متصلی است که به حرف( لَ )متصل شده وحالت جرّی  دارد .

دِينُكُمْ  : مضاف و مضاف الیه ، كُمْ : ضمیر (جمع مذکر مخاطب ) متصلی  است که به اسم( دِينُ ) متصل شده وحالت جرّی دارد .

لِيَ : جار و مجرور ، يَ : ضمیر متکلم وحده که به حرف( لِ ) متصل شده وحالت جرّی  دارد .

دِينِ : مضاف و مضاف الیه اش ضمیر  (ی ) محذوف می باشد .

 

شرح آیات

 

قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُ‌ونَ :   الف  - در مورد يَا أَيُّهَا از مولای متقیان علی (علیه السلام) نقل شده « یا ، ندای نفس  » « ای ، ندای قلب » و « ها ، ندای روح »است .

ب - خصوصیات کافران

ا- ترساندن و نترساندن آنان نسبت به خدا وقیامت یکسان است یعنی برای این نوع افراد فرق نمی کندچه بحث خدا و معاد بشود یا نشود .

2-روی  قلب و گوش و چشم شان پرده ای است که حقایق را نه می پذیرند ونه گوش می کنند ونه می بینند در ظاهر هر سه دستگاه را دارند اما این سه دستگاه راکدند وظرفیت پذیرش نیست البته این عدم پذیرش را به مرور زمان کسب می کنند .

3- غیر از خالق هستی هر چیز دیگر را ممکن است بپذیرند . 

4- تفکرشان براین اساس استوار است که با مرگ انسان ، همه چیز نابود می شودو پرونده او بسته خواهد شد .

5- بهشت انسان همین دنیا ست . 

 لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ :

الف- لَا أَعْبُدُ : خبر از آینده ای است که کافران انتظارش رامی کشیدند که پیامبر خدایان آنهارا بپذیرد ومورد پرستش قرار دهد .

ب تَعْبُدُونَ  : خبر ازآینده دلالت دارد که کافران بر پرستش خود استوار خواهند بود.

 وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ

الف - وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ  : دلالت بر استمرار عدم پرستش معبود حق دارد .

ب-  مَا أَعْبُدُ  : به جای مَن أَعْبُدُ  احتمالا  دو دلیل ممکن است داشته باشد 1- متابعت از آیات قبل نمایدچون درآیات قبل ازمااستفاده کرده است.2-معبود رسول اکرم (ص) پیش کفار ناپاک مبهم ونامفهوم می باشد .

 

وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ  : وجود جمله ی اسمیه تاکید ی  بر ثبات وپایدار حضرت رسول (ص) بر پرستش حق است .

وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ : دلالت بر پایداری کفار بر پرستش بت ونپذیرفتن عبادت خدا است .

لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ : تقدم لَكُمْ و وَلِيَ بر دین دراین آیه نشاندهنده دو دین جدا است ولام در هر دو ، لام  اختصاصی است .

آیات قبل واین آیه مجوز بت پرستی را صادر نکرده است بلکه جنبه تهدیدو تحقیر دارد.  

 

شأن نزول سوره

 

ابن عباس می گوید این سوره در جواب جماعتی از قریش نازل شد که به رسول خدا گفته بودند یکسال توخدایان ما را عبادت کن و ما متقابلا یکسال خدای ترا عبادت می کنیم سپس این سوره آمد .

ونیز گویند این سوره در جواب صنادید وبزرگان قریش به نام ولیدبن مغیرة و عاص بن وائل و اسود بن مطلب و امیة  بن خلف به پیامبر گفته بودند ما وشما عبادت خدایان متعدد خود و خدای واحد ترا دست به دست می چرخانیم تا اینکه دشمنی ما وشما از بین برود سپس این سوره نازل شد .

وقایع تاریخی

 

در مکه مکرمه بر نبیّ بزرگوار اسلام (ص) نازل شد . این سوره را المقشقشة  نیز خوانده اند . دارای شش (6)آیه است . در ترتیب نزول هجدهمین (18) سوره واز نظر عدد سوره یکصد ونهمین (109) سوره قرآن کریم می باشد وپس از سوره ماعون نازل شده است .

 

 

 

بحث روایی این سوره

 

در حديثى (از پيغمبر اكرم (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) نقل شده كه فرمود: من قراء قل ياايها الكافرون فكانما قراء ربع القرآن و تباعدت عنه مردة الشياطين ، و براء من الشرك ، و يعافى من الفزع الاكبر: كسى كه سوره قل يا ايها الكافرون را بخواند گوئى ربع قرآن را خوانده ، و شياطين طغيانگر از او دور مى شوند، و از شرك پاك مى گردد، و از فزع (روز قيامت ) در امان خواهد بود.

تعبير به ((ربع القرآن )) شايد به خاطر آن است كه حدود يك چهارم قرآن مبارزه با شرك و بت پرستى است ، و عصاره آن در اين سوره آمده است ، و دور شدن شياطين سركش به خاطر آن است در اين سوره دست رد بر سينه مشركان زده شده ، و مى دانيم شرك مهمترين ابزار شيطان است. نجات در قيامت نيز در درجه اول در گرو توحيد و نفى شرك است ، همان مطلبى كه اين سوره بر محور آن دور مى زند.در حديث ديگرى از پيغمبر اكرم (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) مى خوانيم : مردى خدمتش آمد عرض كرد اى رسول خدا! براى اين آمده ام كه چيزى به من ياد دهى كه به هنگام

خواب بخوانم ، فرمود: اذا اخذت مضجعك فاقراء قل يا ايها الكافرون ثم نم على خاتمتها فانها براءة من الشرك : هنگامى كه به بستر رفتى سوره يا ايها الكافرون را بخوان ، بعد از آن بخواب كه اين بيزارى از شرك است . و نيز در روايتى از رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) آمده است كه به جبير بن مطعم فرمود: آيا دوست دارى هنگامى كه به سفر ميروى از بهترين يارانت از نظر زاد و توشه باشى ؟ گفت : آرى پدرم و مادرم

فدايت اى رسول خدا!

فرمود: اين پنج سوره را بخوان : ((قل يا ايها الكافرون ))، و ((اذا جاء نصر الله و الفتح ))، و ((قل هو الله احد))، و ((قل اعوذ برب الفلق ،)) و ((قل اعوذ برب الناس ))، و قرائت خود را با ((بسم الله الرحمن الرحيم )) آغاز كن.

 

 

پیام های این سوره

 

1- پیام دستوری است وپیامبر نقش رابط را دارد . (قل)

2- مخاطب این سوره  یک عده محدودی(به نام کفار )  هستند .

3- ما درپرستش باید با کفار فرق داشته باشیم .

4- معبود کفار در زمان پیامبر بت بود . ممکن است در زمان ما فرق کند .

5-  ما به دین خود که یکتا پرستی می گرویم (وَلِيَ دِينِ ) آنها (کفار) به بت پرستی خود 

( لَكُمْ دِينُكُمْ ) گرایش دارند.

6- مجوز بت پرستی ممنوع است چون کفار خود به بت پرستی گرایش دارند نه اینکه قرآن به آنها مجوز بت پرستی داده باشد.

7 خدا پرستی در هر شرایطی مطلوب است و باعث شکوفای انسان می شود . اما بت پرستی در هیچ زمان ومکانی مطلوب نیست . 

 

العبد الحقیر محمد علی مهری ویشکائی

 1391/11/15

منابع:

 

1-قرآن کریم   ترجمه مهدی الهی قمشه ای

2-نمونه ی بینات در شأن نزول آیات تألیف دکتر محمد باقر محقق

3-تاریخ جمع قرآن کریم تألیف دکتر محمدرضا جلالی نائینی

4- قاموس قرآن   تألیف سید علی اکبر قرشی

5 -تفسیر المیزان جلد بیست(20 )   تألیف علامه طباطبائی

6- تفسیر نمونه جلد 27  تألیف ایةَ الله مکارم شیرازی جمعی از دانشمندان    

7- تفسیر برهان جلد 8 صفحه414  تألیف سید هاشم بحرانی

8- مجمع البیان فی تفسیر القران  جلدپنجم( 5)  تألیف علامه شیخ ابوعلی طبرسی

9- پرتوی از قرآن  قسمت دوم جزء سی ام   تألیف : سید محمود طالقانی  

  

+ نوشته شده در  یکشنبه پانزدهم بهمن ۱۳۹۱ساعت 18:55  توسط محمدعلی مهری ویشکائی   |